(7.Bölüm)
(Geçen yazımızdan devam)
Kökeni eski dönemlere dayanan Milas Halıları renk ve motif özellikleriyle Türk Dokumaları arasında önemli bir yere sahiptir. Renk ve motifleriyle de Milas halıları yurt dışında da büyük ilgi görmüştür. Doğal boyarmaddeler ile boyanan dokumalar geleneksel motifleriyle günümüze kadar gelen nadir örneklerdendir.
Milas halıları 1980 yılına kadar ev döşemesi veya çeyizlik için dokunmuştur. Yöre halkı geleneksel olarak dokuduğu bu halılara özen ve itina gösterirdi. Sonraki yıllarda bu dokumalar yurt içinde ve yurt dışında büyük ilgi görmeye başlamıştır. İstanbul’dan gelen halı tüccarları, evlerde bulunan dokumaları toplayıp, kendi mağazalarında satıp ihracatını yapmışlardır.
Bölgede turizmin de artmasıyla halı satışlarında büyük bir artmış olmuştur. Halı ticaretine başlanan bu yıllarda çevre illerden de ham maddeler alınmaya başlanmıştır. Tamamıyla elde işlenen yün, ipliğe dönüştürülüp dokumaya hazır hale getirilmiştir.
Yöre halkının büyük bir beceriyle dokuduğu halılar özenle hazırlanıp dokunmaktaydı.
Milas halıları ticarete yönelik dokunmaya başlandıkça eski özellik ve renklerini de yitirmeye başlamıştır. Eskisi kadar zengin motifler halılardan kaybolmuştur. Sentetik boyaların kolaylığı ve daha fazla renk imkânı olması doğal boyarmaddelerin kullanımını azaltmıştır. Milas halılarının zengin deseni ve kendine has renkleri yok olma aşamasındadır.
Günümüz Milas halıları eski günlerini aratmaktadır. Şu anki dokumalar renk ve modellerinin sınırlı olmasından dolayı eskisi kadar ilgi görmemektedir.
Makine halılarının ve yurt dışından gelen dokumaların daha ucuz ve çeşitli olması Milas halılarına olan ilgiyi azaltmıştır.
Ticari amaçlı dokunan Milas halıları daha kaba kalitede ve renkleri eski canlılığından çok farklı, soluk renklerle dokunmaktadır. Daha ucuza mal edilmek istenen dokumalarda farklı hammaddeler kullanılmakta ev dekorasyonuna uygun olması için mat ve yıkanmış olanlar tercih edilmektedir.
Dokumaların kısa sürede bitmesi için daha kaba kalitede dokunan halılar ve sentetik boyalar halıları yok olma aşamasına getirmiştir.
Milas halılarının eski özelliklerini korumaya ve dokumaların yozlaşmasının önlenmesini istemektedir. Çeyizlik olarak dokunan halılarda yüksek kalite ve doğal boyamacılık özelliklerini korumaya çalışmaktadırlar. Fakat ticari amaçlı dokunan halılarda yozlaşmalar görülmektedir.
Yöre insanı, Milas halılarının yozlaşmaması ve eski değerini yitirmemesi için destek ve Milas halılarına ilgi gösterilmesini istemektedir.
Büyük bir özenle dokunan bu halılar eski özelliklerini yitirip yok olmamalıdırlar. Türkiye ve Dünyaca tanınan Milas halılarına hak ettikleri değeri verip korunmalıdır.
Not; Makalelerin hazırlanmasında aşağıdaki kitap, makaleler, bildiriler ve diğer kaynaklardan en yararlanılmıştır. (ASLANAPA, Oktay; Türk Sanatı’nın 1000 Yılı, Eren Yay. İstanbul, 1987, 235 -ASLANAPA, Oktay; Türk Sanatı, Remzi Kitap Evi, İstanbul, 1989, 147 S.-DENİZ, Bekir; Türk Dünyası’nda Halı ve Düz Dokuma Yaygıları, A.K.M. Başkanlığı Yay., Ankara, 2000, 284 S.-KOYUNCU, Mehmet; “Bitkilerden Elde Edilen Boyalarla Yün Liflerinin Boyanması”, T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Küçük Sanatlar, Sanayi Bölgeleri ve Siteler Genel Müdürlüğü Yay. Ankara, 1991, 167 S.-ÖZTÜRK, İsmail; Doğal Bitkisel Boyalarla Yün Boyama, D.E.Ü. Yay., 1999, 97S.-SÖZEN, Metin – TANYELİ, Uğur; Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü, Remzi Kitap Evi, İstanbul, 1992, 291 S. Makaleler: -ASLANAPA, Oktay; “17. Yüzyılda Türk Halı Sanatının Gelişmesi”, Erdem, Halı, Özel Sayısı, C.10, s.28, Ankara, 1998, 23 – 25 S.-BAYRAKTAROĞLU, Suzan, “Milas Halılarından Değişik Örnekler”, Kültür ve Sanat, Türkiye İş Bankası Yay. Yıl: 1, s. 1, 1998, 56 – 59 S. -DENİZ, Bekir, “Milas Halıları”, Bilim Birlik Başarı, Yıl: 12, s. 49, İzmir, 1987, 13 – 20 S.-DENİZ, Bekir, “Osmanlı Devri Anadolu Türk Halıları”, Bilim Birlik Başarı, Yıl: 11, s. 42, İzmir, 1985, 8 – 12 S.-Bildiriler: ANMAÇ, Elvan, “18 ve 19. yy Milas Halılarından Örnekler”, 3. Ulusal Türk El Dokumalarına Yaklaşım ve Sorunları Sempozyum Bildirileri, 17 – 18 Mayıs 2000, Konya, 78 – 81 S.-CENGİZ, Berna, “Milas Halıları Renk, Desen ve Kompozisyon Özellikleri”, Türk Soylu Halkların Halı, Kilim ve Cicim Sanatı Uluslararası Bilgi Şöleni Bildirileri, 27 – 31 Mayıs 1996, Kayseri, A.K.M. Yay, Ankara, 1998, 77 – 79 S.-ÖZTÜRK, İsmail – ANMAÇ, Elvan, “Yabancı Sermayenin Batı Anadolu Halıcılığına Girişi, Etkinlikleri ve Günümüzdeki Uzantıları”, Türkiye’de El Sanatları Geleneği ve Çağdaş Sanatlar İçindeki Yeri Sempozyumu Bildirileri, T.C. Kültür Bakanlığı Yay. Ankara, 1997, 26 – 33 S.-Diğerleri:Halı, Issue; 94 September 1997, S. 108, Issue; 95 November 1997, S: 129, Issue 104; May / June 1999 S: 14, Turkish Handwoven Carpets, İpek Şirketler Gurubu, İzmir.)
