(Bölüm 2)
2025 su yılı (Ekim 2024-Mayıs 2025) özellikle Trakya’nın bir bölümü, Ege, İç Anadolu, Güneydoğu Anadolu’da meteorolojik olarak çok şiddetli kurak ve olağanüstü kurak koşullar yarattı. Bu durum Meteoroloji genel Müdürlüğü’nün yayınladığı 9 aylık (Eylül 2024-Mayıs 2025) Meteorolojik kuraklık haritasında açıkça görüldü. Meteoroloji Genel Müdürlüğünün 2025 Su Yılı 8 Aylık Alansal Kümülatif Yağış Raporuna göre 8 aylık kümülatif yağışlarda, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde 65, Marmara ve Ege Bölgesi’nde son 18 yılın en düşük yağışı kaydedilmiştir
Bu meteorolojik kuraklık Ankara ve İzmir başta olmak üzere olağanüstü kurak bölgelerde barajların doluluk oranlarını da büyük oranda düşürdü. Ankara’da geçen yıl %38 olan barajlardaki ortalama aktif doluluk oranı bugün itibariyle %15’e düşmüş durumda. İzmir’de de aynı durum söz konusu. Geçen yıl %34 olan barajların ortalama aktif doluluk oranı %20’ye düşmüş durumda. İzmir’e su temininde önemli bir yeri olan Tahtalı Barajında bu oran ise %12 civarında bulunuyor.
Bazı bölgelerimizde yaşanılan şiddetli kuraklık tarımda yağmura bağlı ürünleri de vurdu. Özellikle Hububat ve Bakliyat’ta %20-30’a varan verim kaybı ve kalite düşüşü tahmin ediliyor. Toprak Mahsulleri Ofisi’nin Mayıs 2025 Fenolojik Değerlendirme Raporu, Türkiye’de hububat ve bakliyat üretiminde ciddi kuraklık etkilerini ortaya koydu.
Yağışların normaline göre %23 azaldığı 2024/25 sezonunda, özellikle Güneydoğu Anadolu’da %30-50 verim kaybı bekleniyor. İç Anadolu’da Buğdayda ortalama %35 Nohutta %25 verim kaybı bekleniyor
İç Anadolu, Türkiye’nin buğday üretiminin %33’ünü karşılıyor. Bu su yılı yağışları da normale göre %33 azaldı. Yozgat’ta zirai don olayı ve yetersiz yağışlar, kıraç alanlarda %15-20 verim kaybına yol açtı. Konya ve Aksaray’da hububat yüksek sıcaklıklar nedeniyle erken başak çıkardı; bazı kıraç tarlalarda %50’nin üzerinde verim kaybı bekleniyor. Ankara ve Kırşehir’de ise %10-15 rekolte düşüşü öngörülüyor. İç Anadolu, nohut üretiminin %70’ini karşılıyor. Yozgat, Kırıkkale ve Ankara’da yağış yetersizliği nedeniyle %20-25 verim kaybı bekleniyor. Taneler cılız kalarak kaliteyi de etkiledi.
Güneydoğu Anadolu’da Buğday ve Mercimekte Tarımsal Kuraklık Alarmı Buğday üretiminin %22’sini sağlayan Güneydoğu Anadolu, en ağır darbeyi aldı. Su yılı yağışları normaline göre %52 azaldı. Şanlıurfa’da kıraç arpa tarlalarında verim kaybı o kadar yüksek ki bazı alanlar hasat edilmeden sürüldü.
Bölgede buğdayda %15-30, arpada %25-50 verim kaybı bekleniyor. Kırmızı mercimek ekilişlerinin %95’i Güneydoğu Anadolu’da gerçekleşiyor. Şanlıurfa’da %30-50, Gaziantep’te %10-15 verim kaybı raporlandı. Mardin’de kıraç alanların yarısı kurudu, bazı tarlalar hasat edilmedi. Bölgede rekolte ciddi şekilde düştü.
Su kullanımında tarım, özellikle suyun barajlar aracılığıyla depolanmasındaki en önemli sektör konumundadır. 2003 verileri ışığında, gayri safi milli hasıla içindeki %14’lük ve istihdamdaki %45’lik payı ile tarım Türkiye’nin öncelikle tarım ülkesi olarak ifade edilmesinde rol oynar. Ülkemizin 77 milyon 797 bin hektar yüzölçümünün yaklaşık %35,6’sı (27 milyon hektar) işlenebilir tarım arazisidir. Bu arazinin %46’sında orta, %8’ inde ise şiddetli erozyon tehlikesi vardır. Son yıllarda artan sanayileşme ve hızlı nüfus artışı köyden kente göçü artırarak yeni yerleşim yerlerinin oluşmasına sebep olmuştur.
Bu durum sürekli olarak verimli tarım topraklarının aleyhine işlemiş ve kontrolsüz yapılaşma nedeniyle büyük tarım alanları elden çıkmıştır.
