(2. Bölüm)
İthalatımıza gelince… İthalat tarafında da 2023 yılında listenin zirvesinde ABD yer aldı. 694 milyar dolar hizmet ithalatı ile zirvede bulunan ABD’yi 549 milyar dolar ile Çin ve 506 milyar dolar ile Almanya takip etti. İlk 20 ülkenin toplam hizmet ithalatı 2023 yılında yüzde 9,8 artış gösterdi ve küresel hizmet ithalatının yüzde 72,4’ünü oluşturdu. Bu oran 2022 yılında yüzde 72,2’ydi.
Bilindiği üzere 2022 yılında risk gündeminin üst sıralarında Koronavirüs Pandemisi’nin ve Ukrayna-Rusya Savaşı’nın devam eden etkileri yer almaktaydı. 2023 yılı ise küresel açıdan çoklu riskleri beraberinde getiren bu iki önemli krizin yatıştığı ve krizlere bağlı ortaya çıkan risklerin alt bileşenlerinin giderek stabil hale geldiği bir yıl olarak başlamıştır. Bu kapsamda 2023 küresel pandemi ve Ukrayna-Rusya Savaşı’na bağlı oluşan risklerde düşüş görülen bir yıl olmuştur.
2023 yılında yaz aylarında kaydedilen sıcaklıklar tarihin en sıcak üç ayı olarak kayıtlara geçmiştir. Bu sıcaklık ve kuraklık ise ormanlarda yangın felaketlerinin yaşanmasına neden olmuştur. Yıl genelinde Kanada, ABD ve Yunanistan başta olmak üzere dünyanın çeşitli bölgelerinde aşırı sıcaklık artışlarına bağlı olarak orman yangınları yaşanmıştır. Yangın sonucu oluşan dumanlar uzaydan dahi görülebilmiş ve bu orman yangınları Kuzey Amerika’da en fazla alanın yandığı yıl olarak kayıtlara geçmiştir.
Dolaysısıyla 2023 hem iklim ve ekosistem krizleri hem de doğal afetlere bağlı risklerin giderek yükseldiği bir yıl olmuştur. Oluşan bu jeopolitik krizler ve iklim değişikliğine bağlı çevresel riskler karşısında küresel tedarik zincirleri ve küresel ticaret kesintiye uğramaya devam etmiş ve küresel ticareti derinden etkilemiştir.
Türkiye’nin dış ticaret verileri, Şubat 2025’te ihracatta düşüş, ithalatta ise artış yaşandığını ortaya koydu. Ticaret Bakanlığı tarafından yayımlanan verilere göre, geçen yılın aynı ayına kıyasla ihracat % 1,5 oranında azalarak 20 milyar 776 milyon dolar oldu. Aynı dönemde ithalat ise % 3,8 artışla 28 milyar 930 milyon dolara ulaştı. Ocak-Şubat döneminde ihracat % 2,1 artarak 41 milyar 941 milyon dolar olurken, ithalattaki artış % 6,6 seviyesinde gerçekleşti ve toplam 57 milyar 633 milyon dolar oldu.
Ülke bazında incelendiğinde, Türkiye’nin en fazla ihracat yaptığı ülke 1 milyar 688 milyon dolarla Almanya oldu. Almanya’yı 1 milyar 195 milyon dolarla ABD ve 1 milyar 175 milyon dolarla İngiltere takip etti. İlk 10 ihracat pazarının toplam ihracattaki payı yüzde 47,1 olarak hesaplandı.
İthalatta ise ilk sırada 3 milyar 982 milyon dolarla Rusya yer aldı. Rusya’yı 3 milyar 546 milyon dolarla Çin ve 2 milyar 422 milyon dolarla ABD izledi. En çok ithalat yapılan ilk 10 ülkenin toplam ithalat içindeki payı yüzde 61,3 olarak belirlendi.
Türkiye’nin ithalata bağımlılığı, doğal kaynak yapısı, hammadde ve ara malı üretimine yeterli kaynak ayrılamaması, kaliteli ara malı teminindeki zorluklar ve yatırım mallarındaki sınırlı üretim yeteneği gibi yapısal sorunlardan kaynaklanmaktadır. Bu bağımlılık, küresel krizlerde azalsa da iç ve dış talebin güçlenmesiyle yeniden artmaktadır.
Kalıcı çözüm, ithalata bağımlılığı azaltacak orta-uzun vadeli politikalar geliştirmek, firmaların yüksek katma değerli ürünlere odaklanmasını sağlamak ve üretim yapısını dönüştürmekle mümkündür. Ayrıca, ekonomik istikrar, fiziki ve teknolojik altyapı, nitelikli iş gücü ve rekabet ortamının iyileştirilmesi, sürdürülebilir kârlılık ve dış ticaret dengesinin sağlanmasında kritik öneme sahiptir.
Türkiye’nin en çok ithal edilen ürünler 2024 yılı rakamları incelendiğinde mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler, bitümenli maddeler, mineral mumlar, toplam 65,6 milyar $ değerle listenin zirvesinde yer almaktadır.
Artan nüfusu ve büyüyen ekonomisi sayesinde, Türkiye’de gıda ürünlerinin ithalat oranı, ihracat oranını geçiyor. Bu nedenle, şu anda yıllık yaklaşık 5 milyar dolar değerinde olan ithalat pazarının önümüzdeki senelerde daha da büyümesi bekleniyor.
Türkiye’de işlenmiş meyve ve sebze ithalatının ihracatçılar için değeri 134,5 milyon dolardı ve bunun %52’si Tayland’dan sağlanmıştı. Tayland şu anda bu ürünlerin açık ara farkla en büyük tedarikçisi konumunda. İkinci en büyük tedarikçi olan Macaristan ise toplam ithalatın %5’ine sahip.
