Anayasa’nın 56. maddesine göre ülkeden yaşayan her bireyin sağlıklı beslenme hakkı vardır, güvenli gıdaya kolayca erişebilmelidir. Bu amaçlara “İyi Tarım Uygulamaları” yapılmadan ulaşılamaz. Öncelikle, “İyi Tarım” nedir? Nasıl yapılmalıdır? Bu konuya açıklık getirmekte yarar vardır. Özetle,
“İyi Tarım”: “İyi Gelecek”tir, “Sağlıklı Gelecek”tir.
“İyi Tarım”: “Kontrol edilebilen, izlenebilen, kayıt altına alınmış” tarımdır.
“İyi Tarım”: “Çevre Dostu” tarımdır.
“İyi Tarım”: Hem üreticinin hem de tüketicinin kazandığı “Kazan Kazan”dır.
Ben “İyi Tarım” yapıyorum demekle elbette “İyi Tarım” olmaz. Bu durumun bir Sertifikasyon Kuruluşu aracılığı ile belgelenmesi gerekir. Bu da ürün hasadından sonra alınacak örnekte, Tarımsal İlaç kalıntısının limit dahilinde çıkması ile “İyi Tarım” sertifikasına sahip olunur. Ayrıca üretim aşamasında istenilen bazı koşulların (İlaç hazırlama yeri, boş ilaç kutularının yok edilmesi, ilaç atacak kişinin maske ve tulumlu standart giysisi, sağlık ve iş güvenliği eğitimleri vb. gibi.) yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu sertifika, o ürün için “Yeşil Pasaport” özelliğinde olup, dış satımlarda büyük kolaylıklar sağlar.
“İyi Tarım” da hasat sonu elde edilen üründe yapılan kimyasal kalıntı analizlerinde; Tarımsal İlaç kalıntısı miktarı, Dünya Sağlık Örgütünün (WHO.) kabul ettiği ölçütler içinde olmalıdır.
Bugün için “İyi Tarım” yapmak; isteğe bağlıdır. Bu konuda 2015 yılında TC. Gıda Tarım Hayvancılık Bakanlığı’nca (GTHB.) üreticiye verilmiş olan destekler şöyledir:
Bağ, Bahçe ve süs bitkilerinde: 50. – TL. / dekar,
Tıbbi Aromatik süs bitkilerinde: 100. – TL. / dekar,
Örtüaltı Tarım bitkilerinde: 150. – TL. / dekar.
“İyi Tarım” konusunda yaşanan bazı sorunlar şöyle sıralanabilir:
- GTHB.’nca destek yapılacak ürünler çok geç açıklanmakta, üretici sağlıklı bir üretim planı yapamamaktadır. Bu durumu önlemek için örneğin 2016 yılında hangi ürüne ne kadar destek verilecekse; en geç 2015 yılı Eylül ayı içinde açıklanmalıdır.
- Üreticilerin bilinçsiz bir bölümü “İyi Tarım” a soğuk bakmaktadır. Bunun nedeni; yasaklanmış olan ruhsatsız, kaçak zirai ilaçları keyfine göre kullanabilmek içindir. Bu ilaçlar, zaten çevreye, doğaya, doğadaki mikrocanlılara kısacası ekosisteme büyük zararlar verdiği için yasaklanmıştır. Yani bilimsel bir nedeni, açıklaması vardır.
- Tarımsal Danışmanlık Hizmetleri ve “İyi Tarım Uygulamaları” içiçe bir konu olup, uygulamada sorunlara yol açmaktadır.
- “İyi Tarım” sonucu elde edilen ürünü alan tedarikçi firmalar, bu ürünlere özel fiyat uygulaması yapmamaktadır.
“İyi Tarım” konusunda alınması gereken önlemler kısaca şöyle sıralanabilir:
- Yasaklanmış zirai ilaçların ticaretini yapan ilaç bayilerine ağır yaptırımlar getirilmeli, ilkinde ağır para cezası, ikincisinde ise işyeri kapatma uygulanmalıdır.
- Üreticiler, özellikle yabancı ot mücadelesinde ruhsatlı ya da ruhsatsız zirai ilaçları kullanmakta, kültürel önlemler almayı hiç düşünmemektedir. Makinalı çapa yapılmasını kolaylaştırmak için bitki sıra arası ona göre düzenlenmelidir.
- Bitki Koruma reçeteleri, zirai ilaç alım-satımıyla uğraşmayan, ilaç bayileri ile organik bağı olmayan bağımsız kişi ve Tarımsal Danışmanlık Firmaları vb. gibi kurumlarca yazılmalı, bunun için yönetmelik hazırlanmalıdır. Kısaca Tarımsal İlaç kullanımına bir standart getirilmelidir.
- Üreticilerin “İyi Tarım” yapmaları için yasal zorunluluk getirilmelidir. Örneğin, kuruda 50, suluda 20 dekarın üzerinde mal varlığı olan üreticilerin mutlaka “İyi Tarım” yapması için yasal düzenlemeler yapılmalıdır. Bu konuda pilot İl seçilerek uygulama başlatılabilinir, daha sonra ülke geneline yaygınlaştırılmalıdır.
- Her ilçede, ürün birlikleri kurulması teşvik edilmelidir. Örneğin; Üzüm Birliği, Tıbbi Aromatik Bitkiler Birliği, Meyve-Sebze Birliği vb. gibi. “İyi Tarım” uygulamasını gerçekleştiren Sertifikasyon Kuruluşları bu Birlikler kanalı ile grup kurdurarak hızlandırabilir. Ayrıca “İyi Tarım” yapan üreticilere verilecek kredilerde faiz indirimi sağlanmalıdır.
- Piyasada “İyi Tarım” ürünün fiyatı normal üründen fazla olmalıdır, böylelikle üretici özendirilmelidir.
- Kimyasal kalıntıyı tespit eden uluslararası akredite laboratuvar sayısı artırılmalı, bu amaçla girişimcilere hibe desteği verilmelidir.
- Yurt içinde semt pazarlarına arz edilen ürünlerde örnekleme ile etkin denetim uygulanmalı, Tarımsal İlaç kalıntısı çıkan ürünleri üretenlerin “Çiftçi Belgesi” iptal edilmelidir.
- “Raf Fiyatı” ile, üreticiden “Çıkış Fiyatı” arasındaki fark aşırı olmamalı, bu konuda yasal düzenlemeler yapılmalıdır. Bu amaçla yıllardır düzeltileceği söylenen “Hal Yasası” gözden geçirilmeli, üreticinin yararına olacak sosyal boyutlu yasalar ivedilikle çıkarılmalıdır.
- “İyi Tarım” konusunda, ilgili birimlerce üreticilerle yeteri kadar bilgilendirme toplantısı yapılmalıdır. Ayrıca, GTHB. sektördeki paydaşların görüşünü alarak; “İyi Tarım”la ilgili yeni düzenlemeler yapmalıdır. Örneğin, uygulamada “Kayıt Altına Alma” işlemleri sadeleştirilmeli, Tarımsal Danışmanlık Hizmetleri ve “İyi Tarım Uygulamaları” konusu yeniden ele alınarak düzeltmeye gidilmelidir.
Sağlıklı ürünler ve bereketli yarınlar dileğiyle.
